Hiện tượng cứng hàm: Nguyên nhân và cách điều trị

Cố vấn chuyên môn: Ts.Bs: Võ Văn Nhân

• Giám đốc chuyên môn trung tâm Implant Việt Nam
• Chuyên gia trồng răng Implant 25 kinh nghiệm hơn 10.000 ca Implant thành công

Đặt lịch hẹn

Xem hồ sơ

Cứng hàm là gì?

Cứng hàm là tình trạng các cơ nhai của hàm bị căng và đôi khi sưng lên khiến bệnh nhân không thể mở miệng một cách hoàn toàn. Nếu không thể mở miệng hết cỡ, bạn có thể gặp nhiều vấn đề, bao gồm ăn, nuốt, vệ sinh răng miệng hoặc nói. Những đối tượng có nguy cơ cao bị cứng hàm như sau:

• Bệnh nhân ung thư vùng miệng.
• Những người vừa mới nhổ răng khôn.
• Bị thương ở miệng hoặc trong cơ thể gần đây.
• Những người đã phẫu thuật răng hoặc xạ trị vùng đầu hoặc miệng.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng cứng hàm

Tìm hiểu nguyên nhân để có phương pháp điều trị hiện tượng cứng hàm phù hợp, một số nguyên nhân căn bản dẫn đến tình trạng này bao gồm:

Nguyên nhân do các yếu tố tổn thương trực tiếp vùng xương hàm

Cấu tạo của xương hàm gồm 4 phần: Xương hàm trên và dưới, cơ hàm, dây thần kinh và răng. Tổn thương trực tiếp vào xương hàm có thể gây rối loạn chức năng vùng hàm mặt, gây tê cứng.

Do đó, nếu thấy các biểu hiện khó nhai, khó nuốt, há miệng hạn chế thì nên đến bệnh viện thăm khám sớm hơn để được kiểm tra và điều trị.

Nguyên nhân do viêm

Viêm hàm là nguyên nhân phổ biến gây cứng khớp, rất có thể là do nhiễm trùng và viêm khớp.

• Viêm khớp: Viêm khớp gây đau và cứng khớp. Các khớp hỗ trợ cử động của hàm bị ảnh hưởng gây khó nhai và nuốt.
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng gây viêm ở những phần khác nhau của hàm và dẫn đến tình trạng cứng hàm. Nhiễm trùng nghiêm trọng hơn có thể hình thành áp xe (túi mủ) gây đau và rối loạn chức năng cơ miệng.

Nguyên nhân do chấn thương

Nếu vùng hàm bị ảnh hưởng trực tiếp bởi ngã hoặc lực tác động vào mặt, sẽ dẫn đến gãy xương, bầm tím, sưng và cứng hàm. Độ căng cứng của tổn thương thường khó nhận biết vì có các cơn đau kèm theo.

Tuy nhiên, cứng hàm dai dẳng nhiều ngày sau chấn thương là dấu hiệu của chấn thương hàm cần được đánh giá và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân do các vấn đề răng miệng

Vệ sinh răng miệng kém sẽ dẫn đến các bệnh lý răng miệng như sâu răng, viêm nướu... Những bệnh lý răng miệng này đều ảnh hưởng trực tiếp đến hàm gây ra cứng hàm. Cụ thể sẽ có những trường hợp như sau:

• Nghiến răng: Nghiến răng là tình trạng tự phát vào ban ngày hoặc ban đêm. Khi tình trạng nặng hơn, nó có thể dẫn đến răng lung lay, hàm lỏng lẻo hoặc nặng hơn là mất răng.
• Răng mọc lệch lạc: Khi răng mọc lệch lạc, các vấn đề răng miệng nghiêm trọng có thể xảy ra, chẳng hạn như: lệch khớp cắn, cắn hở răng cửa làm rối loạn dây thần kinh... dẫn đến cứng hàm và các vấn đề nghiêm trọng hơn.
• Răng bị áp xe: Răng bị áp xe là một chiếc răng bị nhiễm trùng có mủ. Đây là một hiện tượng nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra. Nếu tình trạng này xảy ra bạn cần đến ngay trung tâm y tế để chẩn đoán. Mặc dù là trường hợp hiếm gặp nhưng áp xe dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho bệnh nhân trong đó có cứng hàm.
• Viêm amidan: Amidan là hai hạch bạch huyết ở hai bên thành họng, có nhiệm vụ ngăn ngừa nhiễm trùng và bảo vệ các cơ quan hô hấp bên dưới. Khi amidan bị nhiễm vi khuẩn hoặc vi rút sẽ xảy ra tình trạng viêm nhiễm. Các triệu chứng thường gặp: đau họng, sốt cao, khó nuốt, hôi miệng,… Nếu xuất hiện những rối loạn này, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để tránh nguy cơ tái phát thường xuyên gây mãn tính. Đây cũng là một nguyên nhân khá phổ biến gây cứng cơ hàm.

Nguyên nhân do xương, khớp và cơ

Một số bệnh lý về xương khớp ảnh hưởng đến hoạt động của vùng hàm mặt. Biểu hiện rõ nhất là đau, sưng, viêm, cứng hàm. Sau đây là những bệnh phổ biến nhất gây ra hiện tượng cứng hàm:

• Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ): Rối loạn chức năng hàm là hiện tượng đau nhức dai dẳng, rối loạn chức năng khớp thái dương hàm, rối loạn chức năng khớp nối hàm trên và hàm dưới. Từ đó rất dễ dẫn đến tình trạng cứng hàm.
• Phẫu thuật hàm: Phẫu thuật hàm mặt là phương pháp điều trị nhằm điều chỉnh và cân bằng vị trí khớp cắn. Cứng hàm là hiện tượng thường gặp sau phẫu thuật, tuy nhiên nếu trường hợp này kéo dài thì bạn nên lên hệ với bác sĩ để xác nhận lại tình trạng và khả năng phục hồi sau ca phẫu thuật.
• Hội chứng đau myofascial: Đây là một hội chứng xảy ra khi cơ bị quá tải, dẫn đến chấn thương lâu dài và lặp đi lặp lại. Tại thời điểm này, áp lực tạo ra cơn đau ở một số bộ phận của cơ thể,các điểm kích hoạt, hình thành mô sẹo hoặc mô liên kết trong cơ. Vì vậy mà gây ra cứng hàm.
• Loạn sản dạng sợi của xương: Đây là một tình trạng hiếm gặp trong đó xương khỏe mạnh được thay thế bằng mô dạng xương. Những bệnh nhân mắc chứng loạn sản dạng sợi dễ bị gãy xương nếu bị tác động vào vùng tổn thương hoặc do các bệnh viêm nhiễm. Loạn sản dạng sợi của xương cũng là một nguyên nhân gây cứng cơ hàm.
• Đau cơ xơ hóa: Đau cơ xơ hóa là một hội chứng đau cơ mãn tính thường xảy ra ở những người trung niên. Không có cách chữa trị dứt điểm chứng đau cơ xơ hóa mà chỉ có thể được kiểm soát bằng thuốc giảm đau và thay đổi lối sống.

Một số nguyên nhân gây cứng hàm khác

Ngoài những nguyên nhân trên, một số trường hợp hiếm thấy hơn dưới đây cũng có thể gây ra cứng hàm:

Tăng thân nhiệt ác tính: Tăng thân nhiệt ác tính là một bệnh do thuốc gây ra, ảnh hưởng đến những người bị rối loạn cơ. Tăng thân nhiệt ác tính làm tăng dị hóa cơ xương và thường gây ra bởi một số loại thuốc gây mê như halogens và succinylcholine. Tình trạng này cần được xử lý ngay lập tức vì rất nguy hiểm.

Uốn ván: Uốn ván là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Loại vi khuẩn này lây nhiễm sang toàn bộ cơ thể, gây tổn thương não và hệ thần kinh trung ương, gây tê cứng cơ và tử vong.

Căng thẳng: Căng thẳng là phản ứng của cơ xảy ra khi đối mặt với nguy hiểm, tuy nhiên, căng thẳng quá mức có thể dẫn đến cứng cơ. Cơ thể căng thẳng trong thời gian dài gây ra các hiện tượng đau nhức ở đầu, căng cơ hàm,... gây ra hậu quả ảnh hưởng đến cơ thể.

Nhai quá nhiều: Việc nhai quá nhiều cũng gây ảnh hưởng xấu đến vùng hàm. Hoạt động quá mức của cơ hàm khiến khớp thái dương hàm phải hoạt động nhiều tạo ra các mô sẹo trong cơ, gây cứng hàm, căng cơ,...

Triệu chứng rõ ràng nhất của cứng hàm là không mở rộng miệng hoặc không há miệng được. Ngoài ra, người bệnh còn có các dấu hiệu sau:

• Hàm đau đớn, khó chịu
• Đau hàm, ngay cả khi không cử động hàm
• Không có khả năng nhai hoặc nuốt một số loại thức ăn
• Khó khăn hoặc không thoải mái khi thực hiện các hoạt động mở rộng miệng, chẳng hạn như đánh răng hoặc ăn

 Bị cứng hàm sau khi nhổ răng khôn

Cứng hàm là một hiện tượng khá phổ biến sau khi nhổ răng, đặc biệt là nhổ răng khôn. Sau khi nhổ răng khôn, cơ hàm có thể bị căng cứng do phải chịu áp lực trong quá trình nhổ. Đây là một cơ chế bảo vệ tự nhiên của cơ thể nhằm giúp hàm có thời gian nghỉ ngơi và phục hồi sau quá trình tổn thương.

Ngoài ra, trong quá trình nhổ răng khôn, việc sử dụng kim tiêm để gây tê có thể gây tổn thương các mô xung quanh khu vực hàm. Từ đó dẫn đến sưng và viêm, gây ra hiện tượng cứng hàm tạm thời. Sau khi nhổ răng, nếu không chăm sóc vệ sinh răng miệng đúng cách, vi khuẩn có thể xâm nhập vào vết thương, dẫn đến nhiễm trùng. Nhiễm trùng có thể gây sưng và cứng khớp hàm.

 Do nghiến răng

Chứng nghiến răng là một tình trạng mà người bệnh có thói quen cắn, nghiến răng chặt mà không nhận thức được. Việc này có thể xảy ra vào ban ngày hoặc trong lúc ngủ. Những nguyên nhân phổ biến dẫn đến chứng nghiến răng bao gồm:

• Căng thẳng về tâm lý có thể khiến người bệnh nghiến răng một cách không tự chủ.
• Nếu người thân trong gia đình có thói quen nghiến răng, khả năng bạn cũng có thể mắc phải cao hơn.
• Răng mọc không đều, lệch khớp cắn hoặc các vấn đề nha khoa khác có thể góp phần gây nghiến răng.

 Xạ trị ung thư đầu hoặc cổ họng

Nguyên nhân phổ biến hơn gây ra tình trạng cứng hàm là xạ trị đối với ung thư da đầu hoặc cổ họng. Xạ trị có thể làm tổn thương mô mềm và xương xung quanh vùng cổ và hàm. Dẫn đến sự co cứng của các cơ quanh hàm và gây đau khi di chuyển khớp hàm.

Xạ trị có thể gây viêm và tạo ra các vết sẹo quanh các khớp và cơ, khiến chúng mất đi tính linh hoạt và dẫn đến hiện tượng cứng khớp hàm. Mô sẹo hạn chế khả năng mở miệng và gây khó khăn khi ăn uống, nói chuyện.

 Làm phẫu thuật hàm

Phẫu thuật hàm là một phương pháp can thiệp y khoa được áp dụng trong các trường hợp như răng hô, móm nặng do cấu trúc xương, hoặc chấn thương liên quan đến hàm mặt.

Đây là một ca đại phẫu vì tác động trực tiếp đến xương hàm và tình trạng cứng hàm sau phẫu thuật là một biến chứng phổ biến. Nguyên nhân gây cứng hàm sau phẫu thuật hàm gồm:

• Phản ứng tự nhiên của cơ thể.
• Sưng tấy và viêm.
• Mô sẹo.
• Căng thẳng lên các khớp và cơ. 

 Cứng hàm có nguy hiểm không?

Cứng hàm có thể không gây nguy hiểm nghiêm trọng đối với sức khỏe tổng thể nếu nguyên nhân là do các yếu tố như nghiến răng, nhổ răng khôn,... Trong những trường hợp này, nếu được xử lý và điều trị kịp thời, tình trạng cứng hàm thường chỉ là tạm thời và sẽ biến mất sau một thời gian ngắn.

Tuy nhiên, nếu không điều trị sớm, hiện tượng này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là chức năng ăn nhai và vệ sinh răng miệng, gây ra các vấn đề như:

• Giảm khả năng nhai thức ăn khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc tiêu thụ thực phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Cứng hàm làm hạn chế khả năng mở miệng, dẫn đến việc vệ sinh răng miệng kém, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý răng miệng như sâu răng, viêm lợi…

Tuy nhiên, đối với các trường hợp phức tạp như uốn ván, bệnh lý răng miệng nghiêm trọng hay tổn thương khớp thái dương hàm, việc điều trị sớm là cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Chẩn đoán cứng hàm bằng cách nào?

Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe toàn diện, đặc biệt là các dấu hiệu của ung thư miệng, các bất thường về xương và khớp hoặc các mô bất thường khác trong hàm... có thể dẫn đến cứng hàm. Ngoài ra cũng cần:

• Đo độ rộng mà bệnh nhân có thể mở miệng.
• Hỏi xem bạn có tiền sử phẫu thuật hoặc xạ trị vùng đầu không.
• Hỏi về bất kỳ ca phẫu thuật bệnh lý hoặc ca phẫu thuật nha khoa nào gần đây.
• Hỏi về chấn thương hàm có thể xảy ra, ví dụ: tai nạn xe hơi hoặc chấn thương thể thao.
• Yêu cầu kiểm tra hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT hoặc MRI, để xác định xem độ cứng hàm của bạn có cho thấy có vấn đề với khớp hoặc mô không

>> Xem thêm: Máy chụp CT Cone Beam 3D và hệ thống trang thiết bị nha khoa hiện đại trung tâm Implant Việt Nam?

 Bấm huyệt chữa cứng hàm có được không?

Bấm huyệt là một phương pháp điều trị hiệu quả trong y học cổ truyền giúp giảm cứng hàm, đặc biệt trong trường hợp liên quan đến tổn thương khớp thái dương hàm.

Phương pháp này sử dụng kỹ thuật tác động trực tiếp lên các huyệt đạo nhằm thư giãn cơ, cải thiện chức năng của khớp hàm và giảm đau nhức. Một trong những huyệt quan trọng được nhắm tới là huyệt hạ quan, có vị trí gần khớp thái dương-hàm.

Lợi ích của bấm huyệt chữa cứng hàm:

• Thư giãn, giảm bớt sự căng thẳng và áp lực lên khớp hàm.
• Khi kích thích lưu thông máu và năng lượng qua huyệt đạo, khớp thái dương-hàm có thể cử động linh hoạt hơn, giúp giảm hiện tượng cứng hàm.
• Điều chỉnh khớp về đúng vị trí, từ đó giảm các triệu chứng như đau và khó mở miệng.
• Kích thích sản sinh các chất giảm đau tự nhiên của cơ thể, giúp giảm bớt cảm giác nhức nhối ở vùng hàm.

Hướng dẫn thực hiện bấm huyệt chữa cứng hàm đúng cách:

• Xác định huyệt hạ quan nằm ở vùng lõm giữa xương quai hàm và phía trước tai, nơi khớp thái dương-hàm di chuyển khi bạn mở miệng.
• Dùng ngón tay trỏ hoặc ngón cái ấn nhẹ vào huyệt hạ quan, sau đó tăng dần áp lực đến mức cảm thấy hơi đau nhưng dễ chịu.
• Giữ áp lực này trong khoảng 1 – 2 phút, sau đó thả ra từ từ.
• Tiếp tục xoa bóp theo hình tròn ở khu vực này trong khoảng 5 phút.
• Lặp lại 2 lần mỗi ngày, tốt nhất vào buổi sáng và buổi tối.

Cách điều trị cứng hàm

Tình trạng hàm căng cứng thường là tạm thời, nhưng điều trị càng sớm thì cơ hội phục hồi càng cao. Vậy cách chữa cứng hàm như thế nào? Theo các chuyên gia y tế, có một số phương pháp điều trị cứng hàm như sau:

• Vật lý trị liệu cơ hàm bao gồm cả mát xa và kéo duỗi hàm.
• Sử dụng thiết bị kéo duỗi hàm có thể làm tăng độ mở miệng của bạn từ 5 đến 10 mm.
• Thay đổi chế độ ăn uống, chủ yếu là thức ăn mềm, lỏng cho đến khi các triệu chứng cứng cơ hàm được cải thiện.
• Dùng thuốc: Bác sĩ có thể đề nghị hoặc kê đơn thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm. Trong một nghiên cứu, những người dùng thuốc chống viêm prednisone (glucocorticosteroid) và diclofenac (thuốc chống viêm không steroid) sau khi nhổ răng khôn sẽ ít bị cứng hàm hơn những người chỉ dùng prednisone

>> Bản tin tháng 10/2024: Top 10 trung tâm trồng răng implant uy tín tại Tphcm tiêu chí để bạn quyết định chọn nha khoa phù hợp khắc phục tình trạng cứng hàm  

Một số biện pháp phòng tránh cứng hàm

Ngoài sự trợ giúp của bác sĩ, bạn có thể hạn chế hoặc phòng ngừa cứng cơ hàm bằng một trong các cách sau:

• Bỏ thói quen nghiến răng hoặc cắn chặt hàm.
• Thường xuyên tập kéo căng hàm bằng cách mở rộng miệng nhất có thể và giữ nó trong vài giây.
• Xoa bóp hàm và mặt thường xuyên giúp giảm nguy cơ cứng hàm, đồng thời cải thiện lưu thông máu để làm đẹp da mặt.
• Tập vận động hàm bằng cách di chuyển hàm từ phải sang phải. Giữ phía bên trái trong vài giây, sau đó di chuyển trở lại. Bằng cách này, bạn có thể tập luyện mọi lúc, mọi nơi để cải thiện sức của cơ hàm.

Không chỉ vậy, chúng ta cũng nên xây dựng lối sống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên và tham gia các buổi tập yoga để mang lại sự cân bằng cho cuộc sống.

Luôn giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan, tránh xa các tác nhân gây stress kéo dài, chỉ cần thực hiện những điều rất đơn giản này hàng ngày không chỉ giúp bạn hạn chế tình trạng cứng hàm mà còn các bệnh lý khác.

Cứng hàm là một căn bệnh không phổ biến hiện nay và không để lại mối đe dọa nghiêm trọng đến cơ thể người bệnh. Tuy nhiên, chúng vẫn ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta nếu không có các biện pháp ngăn ngừa và điều trị kịp thời.

Chúng tôi hy vọng rằng thông qua bài viết này có thể giúp bạn xây dựng và duy trì cuộc sống khỏe mạnh. Mọi thắc mắc về các vấn đề răng miệng đừng ngần ngại liên hệ với trung tâm Implant Việt Nam để được giải đáp nhé!

>> Bài viết đề xuất: Câu chuyện 19+ khách hàng Việt kiều Mỹ, Anh, Pháp, Úc review trồng răng Implant lấy lại nụ cười tự nhiên tinh thần vui vẽ lạc quan

Bài viết liên quan

• Thời gian thực hiện cấy ghép Implant xương bướm
• Mất răng hàm trên lâu năm: Điều trị với Implant xương bướm
• Cấy ghép Implant xương bướm - Bệnh nhân cần lưu ý gì?
• Tiêu xương hàm trên - Hậu quả và giải pháp
• Implant xương bướm: cân nhắc giải phẫu và vị trí phẫu thuật
• Các bước chuẩn bị trước khi cấy ghép Implant xương bướm
• Sự khác biệt giữa Implant xương bướm và Implant truyền thống
• Tìm hiểu về cấu trúc của xương bướm